Мова табе засталася ад продкаў ?! Запрашаем “У школу да Цёткі”!
“У школу да Цёткі” – менавіта так гучыць музейна-адукацыйная праграма, распрацаваная Лідскім гісторыка-мастацкім музеем. Трэба зазначыць, што дадзеная праграма прадугледжана раённым культурна-асветніцкім праектам “Беларусь – мая мова і песня”.
Узнікае шэраг пытанняў: чым жа можа зацікавіць дадзены праект? Што будзе закладзена ў яго межы?
Першапачаткова трэба падкрэсліць, што разлічаны ён на ўвесь 2017 год і, прычым, на рознаўзроставую аўдыторыю (вучняў сярэдніх школ горада і раёна, навучэнцаў каледжаў, а таксама дарослага насельніцтва Лідчыны). Дадзены культурна-асветніцкі праект дасць штуршок для рэалізацыі вялікай колькасці мерапрыемстваў розных формаў і зместу, накіраваных на папулярызацыю беларускай мовы і літаратуры, нацыянальнай культуры, гісторыі, звычаяў і традыцый. “Беларусь – мая мова і песня” – гэта сем праграм, у якіх прымуць непасрэдны ўдзел ДУ “Лідскі гісторыка-мастацкі музей”, ДУ “Лідскі раённы цэнтр культуры і народнай творчасці”, ДУ “Палац культуры горада Ліды”, ДУК “Лідская раённая бібліятэка імя Янкі Купалы “, ДУК” Лідскі эстрадны аркестр “, ДУ” Бярозаўскі гарадскі Дом культуры “, дзіцячыя школы мастацтваў і дзіцячыя мастацкія школы мастацтваў горада і раёна.
Што тычыцца музейна-адукацыйнай праграмы “У школу да Цёткі”, якая разлічана на ўвесь бягучы год, то яна ўтрымлівае ў сабе асобныя тэматычныя заняткі, скіраваныя зноў жа такі на папулярызацыю беларускай мовы і літаратуры, традыцыям, нацыянальным каштоўнасцям, гістарычнаму мінуламу нашага краю.
Чаму менавіта за аснову праграмы ўзята назва “У школу да Цёткі”?
Адказ вельмі просты. Ідэя яе арганізаваць узнікла падчас падрыхтоўкі да адкрыцця выставы “Жыве мая ліра нанова!”, Прымеркаваная да 140-годдзя з дня нараджэння беларускай пісьменніцы-зямлячцы Алаізе Пашкевіч, вядомай пад псеўданімам Цётка. Гісторыя распавядае, што ў 1912 годзе ў Вільні, Вілейцы-Нова, Лідзе Цётка арганізавала тайныя беларускія школы. А ўжо праз некалькі год, а менавіта, 13 лістапада 1915 года, дзякуючы намаганням каталіцкага святара Баляслава Пачопкі і пісьменніцы Алаізы Пашкевіч, у сталіцы былога Вялікага Княства Літоўскага – Вільні, на Юр’еўскай вуліцы, была ўтвораная першая сталая беларуская школа. Менавіта яна паклала пачатак масавай адукацыі дзяцей на беларускай мове. Праз год дзейнічала ўжо пяць беларускіх пачатковых школ. Яны былі ў Лідзе, Гародні, Крынках і іншых населеных пунктах. Праз недахоп настаўнікаў-беларусаў вельмі востра стаяла кадравае пытанне. Менавіта таму разам з першай беларускай школай у Вільні пачаліся і першыя настаўніцкія курсы.
Так як Алаіза Пашкевіч пакінула для нас, нашчадкаў, значную літаратурную і педагагічную спадчыну, то супрацоўнікі музея вырашылі працягнуць гэтую традыцыю і ў наш час. Тым больш, у літаратурным аддзеле, адразу з уваходу сустракае бюст Цёткі, аўтарам якога з’яўляецца вядомы беларускі скульптар Андрэй Заспіцкі. Акрамя таго, на выставе змяшчаюцца здымкі, цікавыя звесткі, якія тычацца жыцця і творчасці нашай зямлячкі.
У правядзенні і раскрыцці такіх заняткаў паслужаць так званыя жывыя-аўтэнтычныя прадметы як з фондаў так і з выставаў, якія размяшчаюцца менавіта ў Лідскім гісторыка-мастацкім музеі і ў яго літаратурным аддзеле (Доме В.Таўлая) па вуліцы Замкавая, 7. Для таго, каб зрабіць заняткі больш цікавымі будуць запрашацца госці – барды, паэты, краязнаўцы, а таксама настаўнікі і навукоўцы, людзі розных узроставых катэгорый.
Матэрыяламі для арганізацыі заняткаў з’яўляюцца шматлікія падручнікі і метадычныя парады для школьнага выхавання, кнігі па беларускаму фальклору і краязнаўству і многае іншае.
“Гісторыя першай беларускай школы ў Лідзе” – так гучыць першы занятак, які ўжо прайшоў у доме Таўлая. Дзве каманды (вучні 6-га класа СШ №11) сталі галоўнымі ўдзельнікамі. Як для іх, так і для прысутных (настаўнікаў, прадстаўнікоў культурных устаноў горада і раёна, пісьменнікаў і артыстаў) урок прайшоў у выглядзе віктарыны, у якой акрамя тэматычных пытанняў-адказаў выкарыстоўваліся аўдыёзапісы, відэафільмы і музычна-паэтычныя замалёўкі.
Першая ластаўка ўжо выляцела з Дома-музея Валянціна Таўлая. Кожны месяц на працягу года яна збярэ вялікую колькасць сваіх выхаванцаў, якія падхопяць для сябе важныя моманты, парой неабходных для пазнання і вывучэння рэчаіснасці.
