З даўніх часоў для гаспадарчых і хатніх патрэб беларусы шырока выкарыстоўвалі ў сваім побыце прыродны матэрыял.
Шмат прутковай сыравіны (лазы) было паблізу рэк, азёр. Чарот, рагоз, сітнік (сітняк, сіта), аір (аер), як сыравіну, здабывалі на забалочаных мясцінах.
Магчыма, назвы вёсак Лазяны, Лучкі, Пораслі і інш. звязаны не толькі з асаблівасцямі мясцовасці, але і з адпаведным промыслам.
Што ж можна было вырабіць з чароту, рагозу, сітніку, пасконніку (шапашніку, вадзяной канаплі або канапельніку) ці іншых раслін? Аказваецца, з іх вілі вяроўкі, рыбацкія сеткі, капелюшы, зімовы і летні абутак, посуд і нават лёгкія сумкі. Трэба сказаць, што не толькі плялі, але і ткалі з раслін (напрыклад, цыноўкі).
Вытворчасцю для ўласных патрэб у вёсках займаліся многія, на продаж – толькi найбольш удалыя мясцовыя саматужнiкi.
Нарыхтоўвалі сыравіну ў розныя часы года. Расліны, зрэзаныя зімой, былі вільготныя, мяккія, іх адразу можна было “пускаць у справу” – не дадуць усадкі. У іншых выпадках – трэба было размачыць і загарнуць у даматканае палатно. Каштоўным лічылася сцябло расліны, якое стаяла ў вадзе і набывала асаблівую трываласць.
Каб надаць прывабны выгляд вырабу, некаторыя расліны фарбавалі. Для гэтага выкарыстоўвалі настоі з кары дуба, вольхі, шкарлупіння цыбулі. Са з’яўленнем штучных фарбаў сыравіна набывала яркія колеры. Пры забруджванні травяны выраб можна было вымыць ды яшчэ і пашараваць шчоткай, і тут істотная перавага была на баку натуральнага колеру.
Сёння даўно забытае рамяство адраджаецца і на Лідчыне.
У ДУ “Лідскі раённы цэнтр культуры і народнай творчасці” ў тэхніцы пляцення з раслінных матэрыялаў працуе майстар Пятрашка Наталля Сяргееўна. Для стварэння сваіх вырабаў яна выкарыстоўвае лазу, лён, рагоз, сітнік, лілейнік, аір, а таксама талаш – ліст з катахоў кукурузы. Колеры матэрыялу, па словах майстра, залежаць ад часу збора, а таксама ад умоў сушкі і захавання. Вырабы Наталлі Сяргееўны выстаўляюцца на розных святах, удзельнічаюць у раённых і абласных конкурсах. У перспектыве – сплесці сумку, якая бачна на фотаздымках у руках пакупнікоў на Лідскім рынку ў п.п. ХХ ст.
Лідскі рынак на фотаздымках
Фотаздымкі вырабаў майстра Пятрашка Наталлі Сяргееўны
